Mission 100

Το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «100 κλιματικές ουδέτερες πόλεις έως το 2030» είναι  μέρος του προγράμματος «Horizon Europe» και φιλοδοξεί να υποστηρίξει τον μετασχηματισμό 100 ευρωπαϊκών πόλεων προς την κλιματική ουδετερότητα έως το 2030, συμβάλλοντας στην υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας (European Green Deal). Η Πράσινη Συμφωνία, που υιοθετήθηκε από όλα τα κράτη-μέλη της ΕΕ το 2020, στοχεύει στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% το 2030 σε σχέση με τα επίπεδα του 1990 και στην επίτευξη κλιματικής ουδετερότητας το 2050.

Κλιματική ουδετερότητα σημαίνει δραστική μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου μέχρι την επίτευξη ενός επιπέδου το οποίο θα μπορεί να απορροφηθεί από τη φύση. Για να πετύχουμε την κλιματική ουδετερότητα, οι κοινωνίες θα πρέπει να σχεδιάσουν και να θέσουν σε εφαρμογή μια σειρά από ριζικές αλλαγές σε τοπικό επίπεδο, οι οποίες, μέσω της καινοτομίας και των νέων ψηφιακών τεχνολογιών, μπορούν να αναβαθμίσουν ουσιαστικά την ανθεκτικότητα των τοπικών περιοχών, την κοινωνική ευημερία και την ποιότητα ζωής. Ξεχωρίζουν οφέλη και δράσεις όπως η βελτίωση της ποιότητας του αέρα στις πόλεις και η διαμόρφωση νέων χώρων πρασίνου στον αστικό ιστό, η ανάπτυξη και λειτουργία πιο ασφαλών, γρήγορων, οικονομικών, υγιεινών και βιώσιμων μετακινήσεων και μεταφορικών μέσων, η μείωση του κόστους της ενέργειας μέσω της βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας και την εξοικονόμηση ενέργειας, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τους ίδιους τους πολίτες και τα νοικοκυριά με σημαντικό όφελος σε ό,τι αφορά το κόστος ενέργειας, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην πράσινη και ψηφιακή οικονομία, η ανάδειξη ευκαιριών για την επιχειρηματικότητα, τις νεοφυείς επιχειρήσεις, τους επαγγελματίες και τους αγρότες, η θωράκιση των υποδομών και ο μετριασμός των επιπτώσεων από φυσικές καταστροφές και η προώθηση συνολικότερα ενός βιώσιμου τρόπου ζωής χωρίς ανασφάλεια  για το μέλλον.

Με βάση τα παραπάνω είναι προφανές ότι ο δρόμος προς την κλιματική ουδετερότητα μπορεί να μεταφραστεί σε άμεσα και απτά οφέλη (περιβαλλοντικά, κοινωνικά, οικονομικά, εργασιακά) για όλους τους πολίτες, σήμερα και αύριο, δημιουργώντας στέρεες βάσεις για την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, τη διασφάλιση συνθηκών βιώσιμης διαβίωσης για τις επόμενες γενιές και την ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι σε μελλοντικές κλιματικές και ενεργειακές κρίσεις.

Το Πρόγραμμα των 100 Κλιματικά Ουδέτερων Πόλεων συνιστά αδιαμφισβήτητα μια ιστορική ευκαιρία για τον ολιστικό μετασχηματισμό του Ηράκλειου σε μια σύγχρονη, βιώσιμη, ανθεκτική, καινοτομική, συμπεριληπτική και συμμετοχική πόλη.

Η επιλογή του Ηρακλείου ως μια από τις 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις αποτελεί μια επιτακτική ανάγκη. Το διακύβευμα υπερβαίνει κατά πολύ αυτό της δημιουργίας μιας πιο πράσινης και φιλικής προς τον πολίτη πόλης. Η Κρήτη χαρακτηρίζεται ως ένα κλιματικό hotspot. Αποτελεί δηλαδή μια από τις πλέον εκτεθειμένες περιοχές της Ελλάδας και της Ευρώπης στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και σε ακραία καιρικά φαινόμενα τα οποία ενέχουν κινδύνους σοβαρής διάρρηξης της κοινωνικής και οικονομικής ζωής του τόπου. Η ένταξη στο πρόγραμμα και ο σχεδιασμός των δράσεων με βάση τα επιστημονικά δεδομένα για τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής στην περιοχή του Ηρακλείου αποτελεί ζήτημα ζωτικής σημασίας με οφέλη και για όλη την Κρήτη. Η κινητοποίηση όλων των δυνατών πόρων, οικονομικών, γνωστικών και κοινωνικών, για την έγκαιρη και αποτελεσματική υλοποίησή του προγράμματος συνιστά συνεπώς κρίσιμη και ιστορικής σημασίας πρόκληση που θα καθορίσει τις συνθήκες διαβίωσης και τα επίπεδα συλλογικής και ατομικής ευημερίας των επόμενων γενεών.

Όλες οι πόλεις θα πρέπει να μετασχηματιστούν ώστε να προσαρμοστούν στην κλιματική αλλαγή. Όσο νωρίτερα ξεκινήσει την προετοιμασία μία πόλη, τόσο πιο εύκολη και ομαλή θα είναι η μετάβαση για όλους, δημοτική αρχή, πολίτες, νοικοκυριά, επιχειρήσεις και τόσο σημαντικότερα θα είναι τα οφέλη.

Επιπλέον οι πόλεις που θα καταφέρουν να συμπεριληφθούν στο πρόγραμμα θα έχουν απόλυτο προβάδισμα στις ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Επομένως η συμμετοχή στο πρόγραμμα θα εξασφαλίσει σημαντικούς αναπτυξιακούς πόρους για την πόλη του Ηρακλείου αυξάνοντας τις ευκαιρίες για βιώσιμη και διατηρήσιμη ανάπτυξη και για μια μακροχρόνια ανθεκτική και δίκαιη τοπική οικονομία.

Επιπρόσθετα η συμπερίληψη της πόλης του Ηρακλείου στις 100 κλιματικά ουδέτερες ευρωπαϊκές πόλεις θα δημιουργήσει μια νέα ταυτότητα για την πόλη, ελκυστική για τους ευαισθητοποιημένους περιβαλλοντικά ευρωπαίους πολίτες, τους δυνητικούς επισκέπτες και τουρίστες, αλλά και για περιβαλλοντικά ευαισθητοποιημένους επενδυτές από το εξωτερικό ή και ψηφιακούς νομάδες με άμεσα οφέλη στην τοπική οικονομία.

Για τη μέγιστη δυνατή υποστήριξη των δράσεων που θα επιλεγούν για την επίτευξη της κλιματικής μετάβασης, μια Κλιματική Σύμβαση θα υπογραφεί από όλο το οικοσύστημα του Δήμου Ηρακλείου (τον Δήμαρχο, Τοπικούς Φορείς – Εκπροσώπων Πολιτών, την Ακαδημαϊκή Κοινότητα, Επιμελητήρια, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις Εθνικές και Περιφερειακές Αρχές). Η Σύμβαση θα διαμορφώσει ένα διαφανές και συγκροτημένο πλαίσιο παρακολούθησης και υλοποίησης των δράσεων και ταυτόχρονα, θα συνεισφέρει με ουσιαστικό τρόπο στη συμμετοχή των πολιτών στο μακροχρόνιο εγχείρημα της κλιματικής μετάβασης, αφιερώνοντας υπολογίσιμους οικονομικούς πόρους για την αποτελεσματική εμπλοκή και συνεισφορά τους στην ανάπτυξη δράσεων για το κλίμα.

Το κύριο εμπόδιο για την επίτευξη της κλιματικής ουδετερότητας και τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πολιτών δεν είναι τόσο η έλλειψη τεχνολογιών φιλικών προς το περιβάλλον όσο η αδυναμία αξιοποίησής τους. Το νέο μοντέλο ανάπτυξης που θα θέσουν σε εφαρμογή οι 100 Κλιματικά Ουδέτερες Πόλεις θα πρέπει να έχει δημιουργηθεί σε συνεργασία με τους ίδιους τους πολίτες και τους τοπικούς φορείς ώστε να ανταποκρίνεται στις δικές τους ιδιαίτερες ανάγκες και να χαίρει ευρείας συναίνεσης. Η μακροχρόνια διαδικασία μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα θα δρομολογήσει ριζικές αλλαγές και τομές σε όλες τις εκφάνσεις της οικονομικής και κοινωνικής ζωής της πόλης. Συνεπώς, η συμβολή των κατοίκων του Ηρακλείου, υπό τις διάφορες ιδιότητες τους -ως πολίτες, χρήστες δημόσιων υπηρεσιών, εργαζόμενοι, καταναλωτές, επιχειρηματίες, ιδιοκτήτες κτιρίων και μεταφορικών μέσων, μέλη κοινωνικών φορέων και μη κυβερνητικών οργανώσεων- είναι απολύτως κρίσιμη και καθοριστική για την ομαλή και έγκαιρη υλοποίηση όλων των απαιτούμενων αλλαγών προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.

Ο Δήμος Ηρακλείου φιλοδοξεί να ανταποκριθεί στις προκλήσεις που ανακύπτουν από τη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα οργανώνοντας με αξιοπιστία, διαφάνεια και συμπεριληπτικότητα μια διαδικασία συνεχούς και ουσιαστικής διαβούλευσης με την τοπική κοινωνία. Η πρόσφατη διεθνής εμπειρία έχει καταδείξει ότι πολιτικές κλιματικής και ενεργειακής μετάβασης που σχεδιάζονται μόνο «από τα πάνω», χωρίς διαβούλευση και κοινωνική συναίνεση, προσκρούουν αργά ή γρήγορα σε αντιστάσεις και εμπόδια που μπορούν να αποδειχθούν ανυπέρβλητα με αποτέλεσμα να προκαλείται βαρύ πλήγμα στις προσπάθειες αντιμετώπισης της κλιματικής κρίσης.

Η κοινωνική διαβούλευση έχει στόχο την ενίσχυση της κοινωνικής εμπιστοσύνης στο σχεδιασμό του μέλλοντος και θα υλοποιηθεί με φιλοδοξία, συνέπεια και δέσμευση από τη δημοτική αρχή και το στελεχικό της δυναμικό και θα αποφέρει σημαντικά οφέλη στο σύνολο της τοπικής κοινωνίας. Εξάλλου, είναι πλέον σαφές ότι η ένταση και διάρκεια της κλιματικής αλλαγής επιτάσσουν τη λειτουργία ισχυρών, ανθεκτικών και μόνιμων θεσμών και τη διατήρηση υψηλών επίπεδων κοινωνικού κεφαλαίου προκειμένου οι τοπικές κοινωνίες να μπορέσουν να θέσουν σε εφαρμογή έγκαιρα και αποτελεσματικά σε βραχυπρόθεσμο, μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα τις απαραίτητες δράσεις για την προσαρμογή στα νέα και ιδιαίτερα πιεστικά ακραία κλιματικά δεδομένα.